این چنین نیست که هر چیزی نیازمند خالق باشد، بلکه فقط چیزهایی که وجودشان مال خودشان نیست، خالق میخواهند. حال، خود خالق که همه موجودات را آفریده، چطور؟ آیا او هم به خالق احتیاج دارد؟ خیر، او دیگر، تنها موجودی است که هستی و تحققش مال خود اوست. بقیه همه بواسطه او، موجود و محقق شدهاند.
در پاسخ میگوییم: اساساً این جمله که «هر چیزی و هر موجودی» خالقی دارد صحیح نیست تا آنگاه نتیجه شود که خدا هم که یک چیز و یک موجود است، خالق داشته باشد. بلکه سخن درست و صحیح که طبق مبانی عقلی و منطقی است، این است: «هر موجود وابسته و نیازمندی، خالق دارد». یعنی چیزی که وجود، مال خودش نباشد و در درون ذات خودش، فاقد هستی باشد، نیاز دارد که که موجود دیگری به نام خالق بیاید و به او وجود و هستی ببخشد. اما اگر چیزی، وجود و هستیاش مال خودش باشد، و در درون ذات خودش، دارای هستی باشد، دیگر به خالق نیاز ندارد؛ چون خودش به تمام ذات و هویتش، موجود هست، دیگر خالقش میخواهد به او چه بدهد؟ آیا میخواهد هستی و وجودی را بدهد که خودش قبلاً دارد؟!! بنابراین، موجودی که چیزی را ذاتاً داشته باشد، در آن چیز از دیگران بینیاز است.
اینکه بگوییم خالق خدا چیست، مانند این است که بگوییم علت شوری نمک چیست؟ به این مثال دقت کنید: هر چیزی که شور بودن مال ذات خودش نباشد و ذاتاً شور نباشد، برای شور شدن، نیازمند چیز دیگری است. مثل غذاها که خود به خود، شور نیستند، بلکه وقتی نمک را اضافه میکنیم، شور میشوند. حال خود نمک چطور؟ آیا نمک را هم باید شور کنیم یا خودش ذاتاً شور هست؟ بله، نمک ذاتاً شور هست؛ پس لازم نیست چیز دیگری بیاید و نمک را شور کند.
حال اگر کسی بپرسد «چرا چه چیزی بعث شوری غذا شده»، در جواب میگوییم: «نمک». و این سؤالش به جا و درست است. اما آیا اگر بگوید «چه چیزی باعث شوری نمک شده» و شوری را به نمک داده است؟ آیا اصل این سؤال درست است؟ خیر، برای اینکه نمک، خودش ذاتاً شور هست و برای شور بودن، دیگر احتیاجی به هیچ چیز دیگر ندارد.
در مورد اصل وجود داشتن و تحقق داشتن هم قضیه از همین قرار است. چیزی که وجود و هستی، عین ذاتش نیست و ذاتاً فاقد آن است، مثل ما انسانها و تمام مخلوقات، برای موجود شدن، نیازمند خالقی است که او را موجود کند و به او هستی ببخشد؛ اما خدا که عین هستی و وجود است، چطور؟ او دیگر هیچ احتیاجی به چیز دیگر ندارد تا بیاید و او را موجود کند.
بنابراین، این چنین نیست که هر چیزی نیازمند خالق باشد، بلکه فقط چیزهایی که وجودشان مال خودشان نیست، خالق میخواهند. حال، خود خالق که همه موجودات را آفریده، چطور؟ آیا او هم به خالق احتیاج دارد؟ خیر، او دیگر، تنها موجودی است که هستی و تحققش مال خود اوست. بقیه همه بواسطه او، موجود و محقق شدهاند.