آداب و احکام زیارت رضوی

آداب و احکام زیارت رضوی...

آیا با غسل زیارت (بدون وضو) می‌شود نماز خواند؟
- خیر، با غسل زیارت نمی‌شود نماز خواند. (مشهور مراجع) ( توضیح المسائل مراجع، ج1، م644. **درست است که حضرت آیت‌الله سیستانی نماز خواندن را با غسلهای مستحبی جایز دانسته‌‌اند، اما شرطش این است که استحباب آن غسل در شریعت مقدس ثابت شده باشد، ولی ایشان استحباب غسل زیارت ائمه را ثابت نمی‌دانند و فرموده‌‌اند این غسل به قصد رجاء انجام شود.)
- با غسل زیارت می‌شود نماز خواند. (مکارم) استفتاء شفاهی از معظم له، توضیح المسائل مراجع ذیل مسئله 645.
- استحباب غسل زیارت امام حسین علیه السلام از نزدیک ثابت شده است و کفایت از وضو نیز می کند. (آیت الله وحید خراسانی) (منهاج الصالحین، ذیل مسئله 341)

کسی که می‌ خواهد هم غسل زیارت کند و هم وضو بگیرد، بهتر است کدامیک را اول انجام دهد؟
- مقدم کردن هر کدام بر دیگری اشکال ندارد ولی بهتر است اول وضو بگیرد. (عروة الوثقی، فصل فی الأغسال المستحبة، م4.)

آیا شخص معذور، برای انجام اعمال مستحبّی مانند غسل جمعه و زیارت و غیر آن ها می تواند بدل از آن تیمم نماید؟
- صحّت تیمّم بدل از غسل برای اعمالی که مشروط به طهارت نیست، مانند زیارت محل اشکال است، ولی انجام آن به جای غسل های مستحبّی در موارد عسر و حرج به قصد رجاء و مطلوبیت اشکال ندارد. (مقام معظم رهبری) اجوبه الاستفتائات س203.
- تیمم برای هر عملی که با طهارت کاملتر واقع می شود مشروع است. (آیت الله سیستانی)
- تیمم در این صورت اشکالی ندارد ولی احتیاطا برای نماز، وضو هم بگیرد. (آیت الله مکارم شیرازی) سایت معظم له.

نماز زیارت

آیا نماز زیارت برای زیارت همه امامان علیهم السلام مستحب است؟ در مورد پیامبران إلهی و امامزادگان (مثل حضرت أبالفضل علیه السلام) چطور؟
- نماز زیارت در زیارت پیامبر اسلام و ائمه علیهم السلام مستحب است (استفتاءات جدید (تبریزى) ج‌2، ص: 518.) ، اما در مورد سایر پیامبران خدا (مانند حضرت آدم و نوح علیهما السلام) و نیز امامزادگان، دلیل خاصی نیست، لذا همانطور که در مفاتیح الجنان هم آمده، زائرین می ‌توانند دو رکعت نماز مستحبی به جا آورند و آن را به ایشان هدیه دهند استفتاءات (بهجت) ج‌2، ص: 112

- نکته: کمترین آن دو رکعت است (‌و تا 4 تا دو رکعتی هم نوشته ‌‌اند) و کیفیت آن بدین صورت است که در رکعت اول بعد از حمد سوره یس، و در رکعت دوم بعد از حمد، الرحمن خوانده شود. (البته خواندن این نماز بدون سوره‌های مذکور به امید ثواب مانعی ندارد)

نذر و زیارت

اگر شخصی زیارت را نذر کند به چه کیفیتی انجام دهد؟
- اگر زیارت یکى از ائمه (علیهم السّلام) یا بعضى از صلحا را نذر کند لازم مى‌شود و حضور بر مزار (قدر متیقن حرم شرعی مراد است) آنها و سلام کردن (بر طبق نذر) کفایت مى‌کند و ظاهرا غسل زیارت و نماز آن اگر در نذر ذکر نشده‌اند، واجب نمى‌باشد. و اگر امامى را تعیین کند، زیارت غیر او، مجزى نمى‌باشد اگر چه زیارت آن دیگرى افضل باشد. همان طورى که اگر از زیارت کسى که تعیین نموده، عاجز شود زیارت غیر او به عنوان عوض آن، واجب نمى‌باشد. و اگر زمانى را براى زیارت تعیین کند، متعین مى‌شود. پس اگر عمدا در وقتش آن را ترک نماید حنث نموده و کفاره واجب مى‌شود و بنابر اقوى قضا واجب نیست. (رساله مراجع مسأله 2661. تحریر الوسیله ٰ ج3 ص 211. مسألۀ 15.)

اجیر شدن در زیارت برای زنده و مرده به چه شکلی است؟
- انسان مى‌تواند براى بعضى از کارهاى مستحبى مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان علیهم السلام، از طرف زندگان اجیر شود و نیز مى‌تواند کار مستحبى را انجام دهد و ثواب آن را براى مردگان یا زندگان هدیه نماید. (مشهور)
- احتیاط واجب آن است که پول را براى مقدّمات زیارت (مثل هزینه ایاب و ذهاب) بگیرد. (آیت الله مکارم شیرازی) (رساله مراجع مسأله1534.)

آیا زیارت و نماز آن را می‌شود به نیابت از افراد زنده هم به جا آورد؟
به جا آوردن زیارت و نماز زیارت به نیابت از افراد زنده صحیح است، و همچنین می‌توانید زیارت را بجا آورید و ثوابش را به اموات و یا به افراد زنده هدیه کنید. ناگفته نماند که، یک نماز زیارت را می‌شود به نیابت از افراد زیادی نیز خواند. (مشهور) (مناسک حج ص174 و175. بنابر احتیاط نمی‌شود نماز را به نیابت از افراد زنده خواند ولی به اهداء ثواب اشکال ندارد. آیت الله مکارم شیرازی)
اگر فردی به زائری مبلغی بدهد که در ضریح بیندازد اما در بین راه گم شود وظیفه چیست؟
- اگر زائر در نگهداری آن کوتاهی نکرده و اتفاقاً‌ آن مال گم شده و یا از بین رفته است، ضامن نیست. ولی اگر در جایی که مناسب نیست بگذارد و تلف شود باید عوض آن را بدهد.
نکته: اگر به شخص گفته شده است که مبلغ را در ضریح بیاندازد نمی تواند به نذورات بدهد و باید به عین وکالتی که گرفته است عمل کند مگر اینکه با اجازه مالک به نذورات بدهد.

معذورین و زیارت
افرادی که عذر شرعی دارند آیا می‌توانند به حرم امامان وارد شوند؟ در مورد حرم امام ‌زاده‌ها‌‌ و پیامبران چطور؟
توقف در حرم امام‌ زادگان (حتی حرم حضرت عباس علیه السلام و حضرت زینب و حضرت معصومه علیهماالسلام) و همچنین پیامبران الهی (غیر از پیامبر اسلام) برای معذورین مطلقا اشکال ندارد مگر اینکه عنوان مسجد را داشته باشند. (توضیح المسائل مراجع، م 355.)
حضرت امام ره توقف معذور را در حرم امامزاده ها مشروط به عدم هتک حرمت می ‌دانند.( استفتائات، ج1، ص174.)

اما حکم توقف در حرم پیامبر اکرم و ائمه اطهار علیهم السلام به شرح ذیل است:
الف-توقف معذورین در حیاط حرم‌‌ ها‌‌‌‌ (صحن‌ها) قطعاً اشکال ندارد مگر اینکه مسجد باشند. (همه مراجع)
ب- توقف در قسمت‌ ها‌‌ی سر پوشیده (البته غیر از زیر گنبد و مساجد) نیز اشکال ندارد. (مشهور مراجع) مگر بنا به نظر حضرت امام خمینی و آیت الله بهجت (ره) که نظر ایشان هم به جهت اینکه قائل به احتیاط هستند، قابل رجوع به مرجع دیگری است. (از آیت الله بهجت نظر دیگری نیز مبنی بر جواز نقل شده است)
ج- توقف شخص حائض و جنب، زیر گنبدِ ائمه أطهار علیهم السلام (کنار ضریح(، حرام است. (مشهور مراجع) البته آیت الله شبیری زنجانی عبور را نیز جایز نمی‌دانند، و حضرات آیات صافی، وحید خراسانی، گلپایگانی و بهجت، در مسئله عبور احتیاط کرده‌اند.
د- توقف در مساجد داخل حرم‌ها نیز حتی به مقدار خیلی کم حرام است، اما عبور کردن به این معنی که از یک درب وارد شود و از درب دیگر آن خارج شود اشکالی ندارد. (البته در مسجدالحرام و مسجدالنبی، حتی عبور هم حرام است) ( توضیح المسائل مراجع، م 355.)

در حرم امام رضا علیه السلام توقف در چه مکانهایی برای معذورین ممنوع است؟
- توقف در محل ضریح و همچنین مسجد گوهرشاد و رواقهای اطراف و همچنین مسجد بالاسر و مسجد دارالاخلاص و همچنین دارالفیض و دارالشکر که مسجد است. و باقی اماکن بنابه نظر غالب فقها اشکال ندارد. (نمایش عکس)


اداره پاسخگویی به سوالات دینی حرم مطهر رضوی

بیشتر بخوانید:

- در آستانه 23 ذی القعده/ ویژه نامه چندرسانه ای «روز زیارتی حضرت رضا علیه السلام»