عالم بزرگی از تبار و ذریه زهرا (س) بود. اشتیاق زیارت قبر مادرش زهرای مرضیه او را وادار می‌کند، چهل شب در حرم جد بزرگوارش امیرمومنان (ع) بیتوته کند. شب چهلم در خواب به او گفته می‌شود، فضیلت زیارت حضرت زهرا(س) در زیارت مزار دختر امام موسی‌کاظم (ع) نهاده شده است.
او کسی نیست جز آیت‌الله سیدمحمود مرعشی نجفی که در خواب جد بزرگوارش امام جعفرصادق(ع) را زیارت کرده و از سوی این امام همام هدایت می‌شود به سمت قم تا گمشده‌اش را در مزار کریمه اهل‌بیت(س) بیابد.
ماه ذی‌القعده با تولد دو گوهر نجمه‌خاتون(س) ما را بر آن داشت در سالروز ولادت کریمه اهل‌بیت(ع) پای صحبت‌های حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدرسول حسینی‌یگانه، پژوهشگر موسسه تدبر در قرآن و سیره بنشینیم و صحبت‌های او را با موضوع "تدبر در سیره حضرت فاطمه‌معصومه(س)" بشنویم که مشروح آن از نظرتان می‌گذرد.
• منظور از تدبر در سیره معصومین(ع)، بیشتر پرداختن به کدام زاویه از زندگی آنان است و چه نتایجی را در پی خواهد داشت؟
- تدبر به دنبال حلقه گمشده‌ای است که دو نگاه عرشی و فرشی نسبت به اهل‌بیت(ع) را به یکدیگر مرتبط کند. این امر نیز با نگاهی اجمالی به عملکرد معصومین(ع) برای فهم و دریافت سیر هدایتی ایشان در عرصه اجتماعی و تاریخی محقق می‌شود. طبق سخن خداوند متعال که می‌فرمایند: «لَقَد کانَ لَکُم فی رَسولِ اللَّهِ أُسوَةٌ حَسَنَةٌ...» و یا این عبارت که در زیارت جامعه کبیره از امام هادی(ع) نقل شده «کَلامُکُمْ نُورٌ وَ أَمْرُکُمْ رُشْدٌ وَ وَصِیَّتُکُمُ التَّقْوَى وَ فِعْلُکُمُ الْخَیْرُ...»، باید گفت تدبر تنها به یک زاویه خاص از زندگی ائمه‌معصومین(ع) نمی‌پردازد، بلکه باید تمام سخنان و عملکردهای هدایتی معصومین(ع) مورد بررسی و توجه قرار گیرد. نگاهی که رهبر معظم انقلاب از آن به انسانی 250 ساله تعبیر کرده‌اند.
• از مهمترین ویژگی حضرت معصومه(س) سخن بگویید. ایشان از چه فضایلی برخوردار بودند.
- فضایل فراوانی در خصوص حضرت فاطمه معصومه(س) از لسان امامان قبل و پس از ایشان بیان شده است. امام جعفرصادق(ع) فرمودند: «بانویی از فرزندان من در قم از دنیا می‌رود که همه شیعیان به شفاعت او وارد بهشت می‌شوند». چنین عباراتی در شأن یکی از فرزندان اهل بیت(ع) تأیید جایگاه ویژه دختر امام موسی کاظم (ع) نزد امامان است. از جمله این توجهات به شأن و جایگاه حضرت معصومه(س) سفارشاتی است که در خصوص زیارت آن حضرت شده است.
امام رضا(ع) و امام جواد(ع) می‌فرمایند: «پاداش کسی که حضرت فاطمه‌معصومه(س) را زیارت کند، بهشت است». در بیانی دیگر امام رضا(ع) زیارت خواهرشان را در قم همسنگ زیارت خودشان در توس برشمرده‌اند. فراموش نشود که این سخنان درباره یکی از فرزندان امام هفتم(ع) است و نه یکی از امامان که البته این امتیازات و ویژگی‌ها بی‌سبب هم نیست.
• مهاجرت حضرت معصومه(س) به ایران به چه علت بود؟ هجرت در سیره این بانوی مکرمه چه جایگاهی دارد؟
- مهمترین فضیلت و ویژگی حضرت معصومه(س) ولایت‌پذیری و حمایت از ولی زمان خود با تمام وجود بود. با کمی تدبر و بررسی در سیره معصومین(ع) متوجه می‌شویم که شاخص‌ترین ویژگی حیات حضرت زهرا(س) ولایت‌پذیری و حمایت همه جانبه ایشان از ولی زمانش امیرمومنان(ع) بود. ویژگی بارز حیات حضرت معصومه(س) نیز همین است. در واقع حمایت‌هایی که ایشان چه با بیان خود و چه با عمل از ولایت ولی زمان خود امام رضا(ع) داشتند، نشان از ولایت‌پذیری مطلق ایشان دارد. در مقام بیان ایشان یکی از راویان حدیث غدیر و منزلت هستند که در شأن امیرمومنان(ع) بیان شده روایاتی که در کتب حدیثی ما به "فواطم" معروف است.
در مقام عمل نیز حضرت با وجود همه سختی‌هایی که در هجرت برای یک زن وجود داشت، در جهت اطاعت از امر ولی خود، اعلام پشتیبانی و حمایت از ایشان مدینه را به سوی مرو ترک کردند و با این عمل خط بطلانی به یاوه‌گویی منافقان در خصوص عدم حمایت امام رضا(ع) از سوی اهل‌بیت امام کاظم(ع) کشیدند. شرایط سفر ایشان در سال 201 هجری مانند هجرت حضرت زهرا(س) از مکه به مدینه بود، هر چند دشمن همه سعی خود را می‌کرد تا ایشان به مقصد خود نرسند.
• علت اینکه ایشان از سوی برادر "معصومه" خطاب شدند، چیست؟
- با در کنار هم قرار دادن عباراتی که در زیارت نامه ایشان آمده، «السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ فَاطِمَةَ وَ خَدِیجَةَ، یا ... فَإِنَّ لَکِ عِنْدَ اللَّهِ شَأْناً...» و آنچه از لسان ائمه اطهار(ع) در خصوص شأن ایشان بیان شده به خوبی روشن می‌شود که چرا امام رضا(ع) به ایشان لقب معصومه را دادند. در واقع عصمت از جمله ویژگی هادیانی است که انسان را در مسیر سعادت و کمال قرار داده هدایت می‌کنند.
• چه فضیلت‌هایی زیارت مزار حضرت معصومه (س) دارد که موجب گردیده با ثواب زیارت حضرت زهرا (س) برابری کند؟
- در خصوص برابری و همسنگی زیارت ایشان با زیارت حضرت زهرا (س) باید بگویم این همسنگی و همترازی تنها در باب زیارت قبر ایشان نیست. با تدبر در سیره حضرت معصومه(س) نقاط مشترک فراوانی را بین این دو بانوی بزرگوار می‌توان پیدا کرد.
از پیامبراکرم(ص) در خصوص حضرت زهرا(س) نقل شده که فرمودند: «فداها ابوها» و یا اینکه ایشان را عالمه غیر معلمه خطاب می‌کردند. امام کاظم(ع) نیز بارها این عبارات را در خصوص حضرت معصومه(س) بیان کردند. از جمله زمانی که حضرت معصومه در نبود پدر پاسخ سوالات گروهی از شیعیان را دادند.
علم، شرافت، قداست، کمالات، ولایت‌پذیری و حمایت از ولی زمان تا پای جان مشترکاتی است که این دو بانوی بزرگوار را آنقدر به یکدیگر نزدیک کرده که ثواب زیارت ایشان با ثواب زیارت مادر بی‌نشان شان برابری می‌کند.
• سخن پایانی...
- معرفت به رهبران و اولیای الهی، شناخت عملکرد ایشان، اطاعت بی‌چون و چرا و حمایت از ایشان درسی بود که حضرت معصومه(س) به همه پیروان و طالبان معرفت و حقیقت دادند. هر چند دشمنان توانستند، مانع دیدار امام رضا(ع) و خواهر محبوبشان شوند.
اما این درس بزرگی بود که آموختن و دنباله روی آن اکنون وظیفه ما و همه کسانی است در جستوی سعادت هستند. امید آنکه با عنایت و توجهات اهل‌بیت(ع) و به خصوص حضرت معصومه(س) همه ما پیروان شایسته‌ای برای این بزرگواران باشیم و بتوانیم با عملکرد خود در شناخت، حفظ و حمایت از ولایت راه ایشان را ادامه دهیم.
سخنرانی مرتبط:
