نقد عالمانه استاد محسن قنبریان بر دیدگاه عبدالکریم سروش پیرامون امام حسین سلام الله علیه :: قدمگاه و مسجد مقدس حضرت رضا(ع) در شهرستان بهبهان

نقد عالمانه استاد محسن قنبریان بر دیدگاه عبدالکریم سروش پیرامون امام حسین سلام الله علیه

مطلب زیر منتسب به دکتر سروش است که حجت الاسلام محسن قنبریان نقدی را در دو سطح برآن نگاشته اند...

دکترعبدالکریم سروش:
از دلایلی که باعث شد امام حسین، حرکتش را آغاز کند عبارت بودند از فضای رعب‌آور امنیتی، سازش‌ناپذیری با یزید، و جستجو به دنبال جای امن..
«هیچ سند معتبری هم وجود ندارد که هدف امام حسین قیام و انقلاب بوده است این واژه‌ها ترمولوژی زمانۀ ما هستند و ابداً ارتباطی با انگیزۀ امام حسین ندارند.»
واقعۀ عاشورا بزرگ شده است چرا که شیعیان نیاز داشتند از این واقعه یک اسطوره بسازند و با پیوند زدن خود به این اسطوره، هم کسب هویت نمایند، هم ابراز مظلومیت کنند و هم از مخالفان خود هویت‌ستانی کنند.
از ماجرای عاشورا فقط در انقلاب اسلامی استفاده شد حتی صفویان وقتی روی کار آمدند و قدرت سیاسی را تصرف کردند از عاشورا استفاده ننمودند فقط بعدها در مقابله با ترکان عثمانی ملیّت ایرانی را به هویت شیعی گره زدند و سد استواری در برابر ترکان عثمانی ایجاد کردند.
امام حسین در بین ائمه اطهار یک استثنا بود امّا علی شریعتی این استثنا را به قاعده تبدیل کرد و با مخدر خواندن تفسیر سنت‌گرا از عاشورا، جنبۀ خون و مبارزه در آن را پر رنگ کرد.. روحانیت اگر چه با شریعتی میانه‌ای نداشت اما به خوبی از این تحلیل او استفاده کرد.. این رویکرد تازه فقط برای قبل از پیروزی انقلاب قابل استفاده بود..
«امام حسین انقلابی» دیگر به درد حکومت نمی‌خورد.. این تفسیر به درد زمان شاه می‌خورد. این حکومت بنا به مبانی و مواضع فقهی‌اش می‌گوید: مجازات قیام علیه حکومت مرگ است. حتی انتقاد نیز جایز نیست و مجازاتش زندان و حتی خیلی چیزهای بدتر از زندان است..
«لذا امام حسینی که اکنون توسط حکومت ترویج میشود فقط امام حسینی است که گریه بر او ثواب دارد و باعث شفاعت در روز جزا می‌گردد..» وگرنه اگر کسی بخواهد امام حسین را الگوی خود قرار دهد و با فساد این حکومت به مقابله برخیزد حکومت هم چون یزید بنام مخالفت با اسلام او را خواهد کشت.

نقد استاد محسن قنبریان:
بفرض صحت انتساب این حرف ها به آقای عبدالکریم سروش، نقدهای متعددی قابل طرح است:

نقد۱

امام حسین و انقلاب
اصلا لقب شایع او در همه زیارات یک لقب انقلابی است: «ثارالله»! هم خانواده «الثوره= انقلاب».
جملات امام پراست از انگیزه قیام .
وصیت معروفش به محمد حنفیه که همه تواریخ آوده اند لم اخرج اشراولا بطرا...به صراحت از کلمه «خروج کردن» علیه حکومت یزید میگوید.
چطور سروش منکر این بدیهیات میشود؟!

استفاده از عاشورا قبل از انقلاب
از قبلی بدیهی تر است قیام توابین، مختار، زیدبن علی ویحیی بن زید و دهها قیام شیعی دیگر متأثر از عاشورا وحتی با شعار انقلابی:«یالثارات الحسین» یعنی ای خون خواهان حسین ،بوده است.
آقای سروش تاریخ کشور خودش را هم فراموش کرده اقلا در ماجرای جنگهای ایران و روس فتاوای جهادیه علما(میرزای قمی،کاشف الغطا و...) را تورقی میکرد بعد چنین قاطع میگفت!
در این فتاوا صراحتا نوشته اند: کشته این جنگ مانند شهدای کربلاست.« آیا مکرر نمیگفتید میان مردم یالیتنا کنا مع شهدا فی کربلا؟
پس راضی نشوید به کذب گفتار خود...»
امام موسی صدر درلبنان نیز سخنش این بود:« من حسینیه را حسینیه نمی دانم مگر اینکه دلاورانی را برای نبرد با دشمن اسرائیلی در جنوب لبنان فارغ التحصیل کند».
آقای سروش! استقلال هند و پاکستان هم متأثر از قیام عاشوراست!
جمله گاندی در اینباره معروف است ...

امام حسین انقلابی وحکومت کنونی/ این هم خلاف واقع دیگری است .
کافیست سر کوتاهی این روزها به سایت رهبری بکشید وتابلوها وجملات انتخابی را ببینید که هنوز حسین انقلابی تبلیغ میشود.
سروش غیر از تاریخ ، تحلیل سیاسی اش هم معیوب است.
از قضا جمهوری اسلامی حالا بیشتر از دوره انقلاب به حسین انقلابی نیاز دارد .
شوراندن علیه جبهه غربی- عربی با چه ظرفیتی انجام شود بهتر از عاشورا؟!
سروش انگار خبر هم نمی خواند موج دفاع از حرم و تجهیز چندین تیپ از عراق وافغانستان وایران و... با چه چیزی جز عاشورا وسیدالشهدا انجام شده است؟!
از قضا اگر اقلا صوت نوحه های یک هیأت را گوش میکرد میدید از انتقام از شهدای منا گرفته تا حسینیه کردن کاخ سفید سخن است وآنچه تقریبا شنیده نمیشود ثواب گریه است!

وقتی روشنفکران گروهی اینقدر بی اطلاع یا منکر بدیهیات باشند چه انتظاری از پیروان میتوان داشت؟!

حجت الاسلام قنبریان - نقد سروش ۲

سیدالشهدا یک قاعده نه استثناء
سروش نه فقط برداشت انقلابی از عاشورا را استثنائی در دوره انقلاب ۵۷ ایران میپندارد که حتی خود امام حسین را هم یک استثناء بین ائمه میشمارد!
اما بخلاف نظر ایشان «حسین انقلابی» یک قاعده دربین ائمه ای است که همه حسینی و از فرزندان اویند.
امام صادق (ع) نه فقط خود را جزء شهدای عاشورا میداند که زائران واقعی او را هم مثل شهدای کربلا می شمارد( برای نمونه ر.ک: کامل الزیارات باب ۷۱) .
سروش این ادعا راچگونه تفسیر میکند در حالی که امام صادق سال ۶۱ نبوده وقرن دوم هم هیچ کار به حسب ظاهر حسینی نکرده است!
امام رضا(ع) که به ظاهر ولیعهد مثل یزیدی شده ،درباره خود و همه ائمه پس از سیدالشهداء میفرماید: «روز حسین به ما کرب وبلا ارث داد تا روز انقضاء»(امالی صدوق/ مجلس اول)!
چگونه امامی در کاخ یزیدیان ،وارث کرب وبلای انقلابی حسین است؟!
پاسخ را از « حسین انقلابی » بگیریم اطمینان بخش تر است.
امام ،جهاد(قیام وانقلاب) را ۴ قسم میشمارد واز آن اقسام: جهاد برای احیاء سنت است(موسوعه کلمات الامام الحسین ص۷۰۹).
از اینرو هم حرکت خونین حسین وهم حرکت علمی صادقین و هم حرکت سیاسی امام رضا همه از مصادیق «جهاد کبیر» اند .
مقاومت سخت و نستوه مقابل دشمن برای اطاعت نکردن او واحیاء روش درست اسلامی مقابل اوست(سوره فرقان/آیه ۵۲).
از اینرو گاه امامش به تیر ونیزه وگاه به سم وتوطئه به شهادت رسیدند.

سروش باز به غلط قاعده کردن امام حسین را ابتکار شریعتی میخواند.
در حالیکه این ابتکار خود ائمه شیعه بعد کربلا است.
با این فرق که برخی روشنفکران ماعمق این قاعده شدن رادرک نکرده و صرفا در صورت ظاهری قیام مسلحانه وبه خون کشیده شدن فروکاستند.
لازمه این مبنا این است که نه تنها علامه مجلسی و آیت الله میلانی دورتر از گاندی مبارز نسبت به تشیع حسینی است که منطقا باید امام صادق اهل تقیه و سلام دهنده به منصور دوانیقی و امام رضای ولیعهد یزیدی شده نیز العیاذ بالله از شیعه حسینی دور باشند و مثل زیدبن علی و یحیی بن زید حسینی تر از امامان شیعه باشند!
حال آنکه با درک توسعه مفهوم جهاد ومقاومت در ادبیات دینی -بخصوص پارادایم حسینی- این معما حل میشود.
جهاد کبیر و مقاومت در قبال فرهنگ منحط و احیای فرهنگ و ارزشهای دینی تلاش ویژه خود و لطمات وکرب وبلای خود را دارد.

از اینروست که امام یازدهم شیعیان که عملاً همه ی عمر محصور بود و توسط سازمان نیابت شیعیان پراکنده در کل خاورمیانه را اداره میکرد درعین تأکید بر نقش بی نظیر عالمان وارسته بمثابه وارثان ائمه در جهاد کبیر و مقاومت، عالمان وابسته و واداده به دستگاههای طاغوتی وتئوری پرداز برای تسلیم وسازش را بین هزاران تعبیر ممکن با تعبیر «سپاه یزید» توصیف میکند.
درهمان حدیث معروف من کان من الفقهاء... که مجوز تقلید است میفرماید این در بعضی فقهای شیعه است نه همه .
وبعد درباره عالمان سوء ومتأثر از دشمن میفرماید: ضرر اینان برای ضعیفان شیعه ازسپاه یزید بر حسین بیشتر است.( بحار/ ج۲/ ص۸۸).

حجت الاسلام قنبریان - نقد سروش۳

تفسیر انقلابی از حسین در ایران پس از انقلاب
سروش میگوید: «امام حسین انقلابی دیگر به درد حکومت نمیخورد این تفسیر به درد زمان شاه میخورد...»!

اما این تغافل نمیدانم چه معنایی دارد؟
رهبران انقلاب کماکان از حسین انقلابی میگویند وکمتر از ثواب گریه بر حسین از آنها شنیده شده است.

مجموعه گفتارهای رهبر کنونی انقلاب را در اینباره میتوان دو دسته کرد:

1. گفتمان عاشورا در گفتمان بیرونی نظام:

صراحتا از لزوم اقتدا به حسین و استمرار حرکت او سخن است
از باب نمونه: «مجالس حسینی ما یعنی مجالس ضد ظلم ،مجالس ضد سلطه، مجالس ضد شمرها و یزیدهای زمان حاضر. این است استمرار ماجرای امام حسین...» (۸۶/۱۰/۱۹)

2. گفتمان عاشورا درون مرزها:

شاید منظور سروش بیشتر مصرف حسین انقلابی درون کشور باشد که معتقد است تاریخش تمام شده و دیگر حکومت آنرا تبلیغ نمیکند و فقط گریه بر آنرا بانگ میزند!

این هم مطابق با واقع نیست اگر اقلا چند سخنرانی جامع و تخصصی رهبری درباره عاشورا را مرور میکرد متوجه می شد حسینی کاملا انقلابی برای نیاز داخلی دارد تبلیغ می شود.

در دیدار با پاسداران(۷۱/۱۱/۱۶):
از دو خطر عمده ی تهدید کننده اسلام میگویند: دشمن خارجی و اضمحلال درونی.
بعد در تفسیر عاشورا میفرماید: «ماجرای عاشورا عبارت است از یک حرکت عظیم مجاهدت آمیز در هر دوجبهه...»
بعد مفهوم «پاسداری» رامناسب این مجاهدت دوپهلو میشمارد: «او(امام حسین) را پاسدار اسلام میدانید تعبیر پاسدار تعبیر مناسبی است پاسداری آن وقتی است که دشمن وجود دارد این دشمن- دشمن خارجی وآفت اضمحلال درونی- امروز هم وجود دارد وشما پاسدارید».

در سخنرانی معروف به عبرتهای عاشورا هم باز این تفسیر انقلابی از عاشورا را به رخ میکشند:
«اولین عبرتی که در قضیه عاشورا ما رابه خود متوجه میکند این است که ببینیم چه شد که ۵۰ سال بعد از درگذشت پیغمبر(ص) جامعه اسلامی به آن حدی رسید که کسی مثل امام حسین ناچار شد برای نجات جامعه اسلامی چنین فداکاری ای بکند؟... ما امروز یک جامعه اسلامی هستیم باید ببینیم آن جامعه اسلامی چه آفتی پیدا کرد که کارش به یزید رسید؟... امام ما کجا، پیغمبر کجا؟! آن جامعه را پیغمبر ساخت و بعد از چند سال به آن وضع دچار شد این جامعه ما خیلی باید مواظب باشد به آن بیماری دچار نشود» (۷۱/۴/۲۲)

بعد عوامل انحطاط و اضمحلال درونی را میشمارد که دوری از یاد خدا ودنیا طلبی ودنبال شهوات رفتن، یعنی همان چیزی که دنیای امروز بدان میخواند و از قضا آقای سروش در سکولاریزم عملی آنرا تئوریزه میکند(ر.ک: آیین در آینه/ سکولاریزم).

میبینید سخن از ثواب گریه نیست باز سخن از عاشورائی ماندن است اما در زمینه ای که قطعا سروش نمی پسندد .

رهبری در ادامه همان توصیه دارد: «پس عبرت گیری از عاشورا این است که نگذاریم روح انقلاب در جامعه منزوی وفرزند انقلاب گوشه گیر شود...عده ای سازندگی را با مادیگری اشتباه گرفته اند...»

حرکتهای انقلابی علیه ترویج سکولاریزم توسط سروش و سطوحی از جنبش اصلاحات با همین گفتمان عاشورا ودر هیأتهای مذهبی دهه ۷۰ کلید خورد.
مقابله با اشرافیت دولتی وهزینه های سنگینش برای جوانان انقلابی در دیروز وامروز با تأسی از امام حسین انقلابی انجام شده و میشود پس کجا حسین انقلابی به درد پس از انقلاب نمیخورد؟!

آری اگر قرار است شورش اشراف جمل علیه فقیه عادل که ۷۸ و ۸۸ خیابانی هم شد با گفتمان عاشورا قالب بندی شود که البته وصله نچسبی است و اقلا نیروی میدانی این ماجرا خود ابای از این دارد و عملا هتاک به عاشورا ظاهر میشود.

منبع: کانال تلگرام استاد محسن قنبریان
عضویت: https://telegram.me/m_ghanbarian